Η οδηγία (ΕΕ) 2015/1535 (η οδηγία) προβλέπει ένα σύστημα κοινοποίησης που παρέχει τη δυνατότητα στα κράτη μέλη και στην Επιτροπή να ελέγχουν τη συμβατότητα του κοινοποιηθέντος σχεδίου νομοθεσίας με την ενωσιακή νομοθεσία.
Η συμφωνία για τα τεχνικά εμπόδια στο εμπόριο (η συμφωνία ΤΕΕ) είναι μια συμφωνία του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ). Προβλέπει μια διαδικασία κοινοποίησης που παρέχει τη δυνατότητα σε όλα τα μέλη του ΠΟΕ, συμπεριλαμβανομένης της ΕΕ και των κρατών μελών της, να αξιολογούν εάν οι τεχνικοί κανονισμοί και οι διαδικασίες εκτίμησης της συμμόρφωσης των προϊόντων δεν δημιουργούν περιττά εμπόδια στο διεθνές εμπόριο.
Οι διαδικασίες 2015/1535 και ΤΕΕ έχουν κοινή φιλοσοφία - την αποτροπή εμποδίων στο εμπόριο – και καλύπτουν παρόμοια ζητήματα – τους τεχνικούς κανονισμούς και τις διαδικασίες εκτίμησης της συμμόρφωσης. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες διαφορές σχετικά με το πεδίο εφαρμογής και τη διαδικασία, οι οποίες επισημαίνονται παρακάτω. Όταν μια κοινοποίηση δυνάμει της οδηγίας (ΕΕ) 2015/1535 πληροί τις προϋποθέσεις της συμφωνίας ΤΕΕ, το σχέδιο μέτρου πρέπει να κοινοποιείται σύμφωνα και με τα δύο μέσα.
Κριτήρια κοινοποίησης
Σύμφωνα με την οδηγία και υπό την επιφύλαξη ορισμένων εξαιρέσεων, πρέπει να κοινοποιούνται όλοι οι τεχνικοί κανονισμοί σχετικά με προϊόντα και όλοι οι κανόνες σχετικά με τις υπηρεσίες της κοινωνίας των πληροφοριών. Η οδηγία δεν περιλαμβάνει κανέναν κανόνα «de minimis» αναφορικά με τις επιπτώσεις του σχεδίου μέτρου στις ενδοενωσιακές εμπορικές συναλλαγές.
Η συμφωνία ΤΕΕ προβλέπει την υποχρέωση κοινοποίησης των τεχνικών κανονισμών ή των διαδικασιών εκτίμησης της συμμόρφωσης μόνο αν πληρούνται οι ακόλουθες δύο προϋποθέσεις:
- δεν υφίστανται σχετικά διεθνή πρότυπα (για τους τεχνικούς κανονισμούς) ή σχετικοί οδηγοί και συστάσεις που εκδίδονται από διεθνείς οργανισμούς τυποποίησης (για τις διαδικασίες εκτίμησης της συμμόρφωσης) ή ο προτεινόμενος τεχνικός κανονισμός ή η προτεινόμενη διαδικασία εκτίμησης της συμμόρφωσης δεν συμφωνεί με τα σχετικά διεθνή πρότυπα ή τους σχετικούς οδηγούς και συστάσεις που εκδίδονται από διεθνείς οργανισμούς τυποποίησης·
- ο τεχνικός κανονισμός ή η διαδικασία εκτίμησης της συμμόρφωσης δύναται να επηρεάσει σημαντικά τις εμπορικές συναλλαγές των λοιπών μελών (κανόνας «de minimis»).
Πεδίο εφαρμογής και ορισμοί
Η οδηγία προβλέπει την κοινοποίηση των σχεδίων τεχνικών κανονισμών και των διαδικασιών εκτίμησης της συμμόρφωσης σχετικά με τα προϊόντα και τις υπηρεσίες της κοινωνίας των πληροφοριών. Η συμφωνία ΤΕΕ προβλέπει αποκλειστικά την κοινοποίηση των σχεδίων κανόνων για τους τεχνικούς κανονισμούς και των σχεδίων διαδικασιών εκτίμησης της συμμόρφωσης σχετικά με τα προϊόντα. Ως εκ τούτου, η έννοια του «τεχνικού κανονισμού» στην οδηγία είναι ευρύτερη συγκριτικά με την έννοια αυτού στη συμφωνία ΤΕΕ, καθώς περιλαμβάνει επίσης κανόνες σχετικά με τις υπηρεσίες της κοινωνίας των πληροφοριών.
Επιπροσθέτως, η συμφωνία ΤΕΕ δεν ισχύει για υγειονομικά ή φυτοϋγειονομικά μέτρα, όπως ορίζεται στο παράρτημα Α της συμφωνίας σχετικά με την εφαρμογή των υγειονομικών και φυτοϋγειονομικών μέτρων (συμφωνία ΥΦΠ). Αντιθέτως, η οδηγία ισχύει για υγειονομικά ή φυτοϋγειονομικά μέτρα.
Περίοδος αναμονής
Η οδηγία καθορίζει πολύ αυστηρές περιόδους αναμονής μεταξύ της κοινοποίησης ενός σχεδίου τεχνικού κανονισμού και της υιοθέτησής του. Η αρχική τρίμηνη περίοδος αναμονής μπορεί να παραταθεί στους 4 ή στους 6 μήνες, εάν ένα κράτος μέλος ή η Επιτροπή εκδώσει μια αιτιολογημένη γνώμη. Παρατείνεται στους 12 ή στους 18 μήνες, αν η Επιτροπή αποφασίσει να αναστείλει την υιοθέτηση του σχεδίου νομοθεσίας λόγω έργου εναρμόνισης σε επίπεδο ΕΕ. Η οδηγία δεν προβλέπει κάποιο χρονικό διάστημα μεταξύ της υιοθέτησης ενός τεχνικού κανονισμού και της θέσης του σε ισχύ.
Η συμφωνία ΤΕΕ δεν προβλέπει περιόδους αναμονής. Προβλέπει μόνο ότι θα πρέπει να παρέχεται εύλογος χρόνος στα υπόλοιπα κράτη μέλη για να διατυπώσουν παρατηρήσεις και τα μέλη να παρέχουν εύλογο χρονικό διάστημα μεταξύ της δημοσίευσης των τεχνικών κανονισμών ή των απαιτήσεων αναφορικά με τις διαδικασίες εκτίμησης της συμμόρφωσης και της θέσης τους σε ισχύ. Η Επιτροπή ΤΕΕ έχει εκφράσει συστάσεις για την παροχή μιας ελάχιστης περιόδου 60 ημερών για παρατηρήσεις και παρότρυνε για την παράταση αυτής της περιόδου στις 90 ημέρες. Το χρονικό διάστημα μεταξύ της δημοσίευσης ενός κειμένου και της θέσης του σε ισχύ του θα πρέπει να είναι 6 μήνες.
Αντιδράσεις
Σύμφωνα με την οδηγία, τα κράτη μέλη και η Επιτροπή μπορούν να εκφράσουν αντιδράσεις επί των κοινοποιηθέντων σχεδίων με τη μορφή παρατηρήσεων και αιτιολογημένων γνωμών. Η Επιτροπή μπορεί επίσης να αναστείλει την υιοθέτηση μιας κοινοποιηθείσας νομοθεσίας.
Σύμφωνα με τη συμφωνία ΤΕΕ, τα μέλη μπορούν να εκδίδουν μόνο παρατηρήσεις επί των κοινοποιηθέντων σχεδίων και να αιτούνται διαβούλευσης επί των παρατηρήσεων αυτών. Το κοινοποιούν μέλος πρέπει να λάβει υπόψη τέτοιες παρατηρήσεις και διαβουλεύσεις.
Επείγον
Τόσο η οδηγία όσο και η συμφωνία ΤΕΕ καθορίζουν ειδικές διαδικασίες επείγοντος.
Η οδηγία καθιστά δυνατή την επείγουσα υιοθέτηση ενός τεχνικού κανονισμού, εφόσον έχει προηγουμένως κοινοποιηθεί στο στάδιο του σχεδίου και έχει εγκριθεί από την Επιτροπή.
Η συμφωνία ΤΕΕ καθιστά δυνατή την επείγουσα υιοθέτηση νομοθεσίας χωρίς προηγούμενη κοινοποίηση στο στάδιο του σχεδίου. Ωστόσο, μετά την υιοθέτηση, το οικείο μέλος οφείλει να κοινοποιήσει το μέτρο που υιοθετήθηκε και να εξηγήσει τους λόγους που αιτιολογούν το επείγον.
Συνέπεια της μη συμμόρφωσης με τις υποχρεώσεις
Σύμφωνα με νομολογία του Δικαστηρίου, η μη συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις κοινοποίησης και σεβασμού των περιόδων αναμονής που προβλέπει η οδηγία οδηγούν σε μη αντιταξιμότητα του εν λόγω τεχνικού κανονισμού.
Η μη συμμόρφωση με την υποχρέωση κοινοποίησης στη συμφωνία ΤΕΕ ενέχει τη διεθνή ευθύνη του μέλους του ΠΟΕ και μπορεί να οδηγήσει σε εμπορικές διαφορές στο πλαίσιο του ΠΟΕ.