Dyrektywa (UE) 2015/1535 (zwana dalej „dyrektywą”) przewiduje system powiadamiania, który umożliwia państwom członkowskim i Komisji kontrolę zgodności zgłoszonych projektów przepisów z prawem UE.
Porozumienie w sprawie barier technicznych w handlu (zwane „porozumieniem TBT”) jest porozumieniem Światowej Organizacji Handlu (WTO). W porozumieniu tym przewidziano procedurę notyfikacji, która pozwala wszystkim członkom WTO, w tym UE i jej państwom członkowskim, sprawdzać, czy przepisy techniczne i procedury oceny zgodności dotyczące produktów nie stwarzają niepotrzebnych przeszkód w handlu międzynarodowym.
Procedura 2015/1535 i procedura TBT opierają się na tej samej filozofii, tj. zapobieganiu przeszkodom w handlu, i mają podobny zakres – przepisy techniczne i procedury oceny zgodności. Jednak występują pewne różnice pod względem zakresu tych procedur, które zostały omówione poniżej. Jeżeli zgłoszenie dokonane na mocy dyrektywy (UE) 2015/1535 spełnia warunki określone w porozumieniu TBT, projekt musi zostać zgłoszony w ramach obu instrumentów.
Kryteria powiadamiania
Zgodnie z dyrektywą, a także z zastrzeżeniem niektórych wyjątków, obowiązkowi zgłoszenia podlegają wszelkie przepisy techniczne dotyczące produktów i wszelkie zasady dotyczące usług społeczeństwa informacyjnego. Dyrektywa nie zawiera zasady „de minimis” dotyczącej wpływu projektu na handel wewnątrzunijny.
W porozumieniu TBT przewidziano obowiązek notyfikacji przepisów technicznych lub procedury oceny zgodności tylko wtedy, gdy spełnione zostaną dwa warunki:
- nie istnieją odpowiednie normy międzynarodowe (w odniesieniu do przepisów technicznych) lub nie ma odpowiednich wytycznych i zaleceń wydanych przez międzynarodowy organ normalizacyjny (w odniesieniu do procedur oceny zgodności), lub też proponowane przepisy techniczne albo proponowana procedura oceny zgodności nie są zgodne z międzynarodowymi normami lub odpowiednimi wytycznymi i zaleceniami międzynarodowego organu normalizacyjnego;
- przepisy techniczne lub procedura oceny zgodności mogą mieć istotny wpływ na handel pozostałych członków (zasada „de minimis”).
Zakres i definicje
Dyrektywa przewiduje zgłaszanie projektów przepisów technicznych i procedur oceny zgodności dotyczących produktów i usług społeczeństwa informacyjnego. Porozumienie TBT przewiduje jedynie zgłaszanie projektów przepisów technicznych i projektów procedur oceny zgodności dotyczących produktów. Koncepcja „przepisów technicznych” w dyrektywie jest zatem szersza niż w porozumieniu TBT, ponieważ obejmuje również przepisy dotyczące usług społeczeństwa informacyjnego.
Dodatkowo porozumienie TBT nie ma zastosowania do środków sanitarnych i fitosanitarnych określonych w załączniku A do Porozumienia w sprawie stosowania środków sanitarnych i fitosanitarnych (porozumienie SPS). Dyrektywa natomiast ma zastosowanie do środków sanitarnych i fitosanitarnych.
Okres obowiązywania zasady standstill
Dyrektywa ustanawia w sposób bardzo ścisły okresy obowiązywania zasady standstill biegnące od momentu zgłoszenia przepisów technicznych do ich przyjęcia. Początkowy trzymiesięczny okres obowiązywania zasady standstill może zostać przedłużony do 4 lub 6 miesięcy, jeżeli państwo członkowskie lub Komisja wydadzą szczegółową opinię. Okres ten zostaje przedłużony do 12 lub 18 miesięcy, jeżeli Komisja podejmie decyzję o zablokowaniu projektu przepisów w związku z pracami harmonizacyjnymi na szczeblu UE. Dyrektywa nie przewiduje żadnego odstępu między przyjęciem przepisów technicznych a ich wejściem w życie.
Porozumienie TBT nie przewiduje okresu obowiązywania zasady standstill. Przewidziano w nim jedynie, że członkom należy zapewnić rozsądny termin na zgłoszenie uwag oraz że członkowie powinni przewidzieć odpowiedni odstęp czasu między publikacją przepisów technicznych lub wymogów dotyczących procedur oceny zgodności a ich wejściem w życie. Komitet TBT zaleca, aby przeznaczyć co najmniej 60-dniowy okres na przedstawienie uwag i zachęca do przedłużenia tego okresu do 90 dni. Odstęp między publikacją tekstu a jego wejściem w życie powinien wynosić 6 miesięcy.
Reakcje
Na mocy dyrektywy państwa członkowskie i Komisja mogą przedstawić reakcje na zgłoszone projekty w formie uwag i szczegółowych opinii. Komisja może również zablokować zgłoszone przepisy.
Na mocy porozumienia TBT członkowie mogą jedynie przedstawiać uwagi na temat zgłoszonych projektów i wnioskować o przeprowadzenie dyskusji w sprawie przedstawionych uwag. Członek notyfikujący projekt powinien uwzględnić takie uwagi i dyskusje.
Tryb pilny
Zarówno w dyrektywie, jak i w porozumieniu TBT przewidziano specjalne procedury w trybie pilnym.
Dyrektywa dopuszcza pilne przyjęcie przepisów technicznych z zastrzeżeniem ich wcześniejszego zgłoszenia na etapie projektu i zatwierdzenia przez Komisję.
Porozumienie TBT dopuszcza pilne przyjęcie przepisów bez zgłoszenia na etapie projektu. Jednakże po przyjęciu przepisów zainteresowany członek musi zgłosić przyjęty środek i uzasadnić zastosowanie trybu pilnego.
Konsekwencje niezastosowania się do obowiązków
Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości niezastosowanie się do obowiązku powiadamiania i okresów obowiązywania zasady standstill w dyrektywie prowadzi do niewykonalności danych przepisów technicznych.
Zgodnie z porozumieniem TBT niezastosowanie się do obowiązku powiadamiania wiąże się z odpowiedzialnością międzynarodową członka WTO i może prowadzić do sporu handlowego w ramach WTO.